Weg met de BTW op groenten en fruit. Kom maar op met die suikertaks. Mensen helpen om slimmere keuzes te maken? Met betere randvoorwaarden kom je tot een succesvolle GLI.
Nog steeds ben ik blij met de komst van de GLI, maar brengt het de samenleving wat de minister belooft? Is de GLI werkelijk voor een duurzame Gecombineerde Leefstijl Interventie of staat het voor Grote Leefstijl Illusie in deze obesogene leefomgeving?
Brengt de GLI de samenleving wat de minister belooft?
Najaar 2019 zijn we als team enthousiast gestart met de GLI. Ondanks de principiële en financiële bezwaren, zoals toegelicht in mijn eerste twee blogs, startten we met drie groepen van elk 12 deelnemers. We namen het vooraf berekende financiële tekort voor lief om in te zetten op een boost aan werkvreugde, inspiratie en zingeving. Eindelijk niet alleen symptomen bestrijden, maar voorkómen dat we ziek worden. We zijn nu ruim een half jaar verder en meerdere inzichten rijker. Nog steeds ben ik blij met de komst van de GLI, maar brengt het de samenleving wat de minister belooft? Is de GLI werkelijk een duurzame Gecombineerde Leefstijl Interventie of staat het voor Grote Leefstijl Illusie?
Wat belooft de GLI?
Nog even kort: wat belooft de GLI? Gemotiveerde volwassenen met overgewicht worden vanuit de basisverzekering twee jaar lang gecoacht op het gebied van voeding, beweging en gedrag. Dit tweejarig traject bestaat uit 18 tot 24 groepsbijeenkomsten, aangevuld met een deel individuele gesprekken. Drie interventies hebben voldoende aanwijzingen voor effectiviteit en zijn aldus ingeschreven bij Loket Gezond Leven van het RIVM: CooL, De BeweegKuur en SLIMMER. De programma’s komen grotendeels overeen, met een vast omschreven traject, zoals ik in mijn eerste blog al beschreef. Hoe reëel zijn verwachtingen, wat pretendeert het programma, waar eindigt de individuele verantwoordelijkheid en waar begint die van de omgeving? Hoe reëel is het om het programma na twee jaar te stoppen? Was al niet eerder vastgesteld dat juist de periode daarna veelzeggend is?
Wat is de effectiviteit van de GLI?
Geen van de geregistreerde interventies hebben aanwijzingen voor sterke effectiviteit
Als we kijken naar de erkenningsstatus van het Loket Gezond Leven (RIVM), is de keuze uit vier stadia, in toenemende effectiviteit: niveau I is goed onderbouwd, II geeft eerste aanwijzingen voor effectiviteit, III goede aanwijzingen en IV sterke aanwijzingen. De Cool en De Beweegkuur hebben eerste aanwijzingen voor effectiviteit. Voor de SLIMMER zijn er goede aanwijzingen voor de effectiviteit. Geen van deze drie geregistreerde interventies hebben sterke aanwijzingen voor effectiviteit. Op zich geen probleem, want we moeten ergens beginnen toch?
Bewezen gewichtsverlies maximaal 3 kg na twee jaar
Wat zijn deze eerste of goede aanwijzingen voor effectiviteit dan? Dat is niet direct op te maken uit de site van het RIVM. Aangezien het programma gericht is op overgewicht, ben ik benieuwd naar het gemiddelde gewichtsverlies na twee jaar. Even ter vergelijking: vanuit de literatuur wordt een reëel gewichtsverlies van 5-10% van het aanvangsgewicht haalbaar geacht. Door dit vooraf te bespreken, temper je te hoge verwachtingen. Wat was dit voor deze geregistreerde interventies? Het bewezen gewichtsverlies varieerde van 2,2 kg (Cool) tot 3,1 kg (SLIMMER). Na twee jaar interventie 3 kg gewichtsverlies; deze informatie zorgde bij de meeste deelnemers toch op zijn minst voor een fronsende blik. Hoe kan het zijn dat we massaal inzetten op een interventie met zo’n gering resultaat?
Kunnen deelnemers na twee jaar dit zelf volhouden?
Voor de verklaring valt wat te zeggen: als we rekening houden met het gegeven dat men gemiddeld jaarlijks 5% zwaarder wordt, is dit resultaat op populatieniveau gezondheidswinst. Daarnaast gaan we uit van een verbeterde kwaliteit van leven, meer bewegen en toegenomen consumptie van groenten en fruit. Dit laatste is een aanname en wordt niet meegenomen in de verplichte rapportages. Onder meer door contact met de buurtsportcoach wordt verondersteld dat men na twee jaar zelf door kan. Is dit een terechte aanname?
Merendeel na vier jaar weer aangekomen.
Juist na twee jaar wordt het interessant. Jaap Seidell bespreekt in zijn boek Tegenwicht dat de meeste gewichtsinterventies het behaalde resultaat meten na 6 maanden tot een jaar. Maar concludeert ook dat als je deze deelnemers meet en weegt twee tot vijf jaar daarna, het resultaat bij vrijwel alle interventies verwaarloosbaar is. Want juist het weerstaan van de verleidingen van de dikmakende omgeving is dé uitdaging. Minder dan 1 op de 30 mensen lukt het om langer dan vier jaar het gewichtsverlies vast te houden. Vrijwel iedereen komt weer aan. Als je het gewichtsverlies twee jaar weet vast te houden, wordt de kans wel groter dat dit je daarna ook lukt. De trek in zoet en vet vermindert en zin in fruit en groenten neemt toe. Hoe zorgen we ervoor dat de resultaten van de GLI-deelnemers niet verdampen? En is dat geheel de verantwoordelijkheid van het individu?
Gedoemd te mislukken in obesogene omgeving?
Tweederde van wat er op de schappen van de supermarkt ligt is vooral vulling en weinig voedzaam. Tot wel 90% van de advertenties gaat over voedingsmiddelen die niet voorkomen in de Schijf van Vijf. Wanneer we weten dat suiker een verslavende werking heeft en je ‘gevangen’ houdt in de ups en downs van schommelende glucosespiegels en snaaien uitlokt. Waarbij er een inverse relatie bestaat tussen het aantal ingrediënten op het etiket en de mate van gezondheid? Of simpel gezegd: hoe meer bewerkt, hoe minder gezond.
GLI: Grote Leefstijl Illusie?
Covid-19 is een harde realiteit. Hopelijk ook een leerschool voor onze beleidsmakers. Dat ze niet mogen toekijken en afwachten vanaf de zijlijn. Dat ze nú aan zet zijn. Want als ze gaan wachten tot de GLI-deelnemers over twee jaar 2 tot 3 kg zijn afgevallen, die er over vijf jaar weer aanzitten, ben je verkeerd bezig. Dan blijkt de GLI daadwerkelijk te staan voor Grote Leefstijl Illusie.
Weg met de dikmakende samenleving!
Waarom belasten we groenten en fruit? Waarom zijn er geen restricties aan reclame-uitingen voor de top 10 meest ziekmakende producten? Waarom is er geen suikertaks, zeker als we weten uit landen als Groot-Brittannië dat dit werkt? Waarom is er niet veel meer onderwijs en uitleg over voeding, vulling en de desastreuze werking van suiker? Al bij de consultatiebureaus, kinderopvangorganisaties en basisscholen? Waarom leren kinderen eerder rekenen dan voor zichzelf te zorgen? Waarom leren we mensen niet wegwijs worden in de supermarkt? Of wachten we tot we de VS achterna gaan, waar tweederde (!) van de middelbare scholieren leververvetting heeft en insuline resistent is?
Van Grote Leefstijl Illusie naar Gecombineerde Leefstijl Interventie
Leer van deze crisis. Neem de gezamenlijke verantwoordelijkheid. Help de inwoners met het maken van slimmere keuzes. Weg met de BTW op groenten en fruit, kom op met die suikertaks, laat reclamemakers ons verleiden met al die heerlijke variaties in groenten, fruit, beweegaanbod, hobbyclubs, leesboeken, mindfulness-apps en laat water, thee en koffie onze grootste dorstlesser zijn. Maak vitaliteit sexy. En verlaag zo op een speelse manier het aanbod van ongezond productaanbod én onze zorgkosten. Dan doen onze deelnemers en wij als GLI aanbieder de rest. Zodat die twee jaar begeleiding een blijvend resultaat geeft. Waardoor de kans groter is dat er meer deelnemers na vier jaar wél hun gewichtsverlies kunnen vasthouden. Geen Grote Leefstijl Illusie maar werkelijk een Gecombineerde Leefstijl Interventie.
Op naar een gezond en lichter Nederland!
Melanie Meijer, huisarts en leefstijlarts Dokter BLOEM® Leefstijlkliniek
Deze blog is de derde van 4 blogs over de GLI.
