De helft van de volwassenen heeft een chronische ziekte. Verandering van leefstijl kan vaak helpen. Het Nederlands Innovatiecentrum voor Leefstijlgeneeskunde wil de zorg hervormen.
Interview Hanno Pijl, initiatiefnemer Innovatiecentrum voor Leefstijlgeneeskunde
Leefstijlgeneeskunde biedt veel mogelijkheden om de gezondheid en zorg in Nederland te verbeteren. Maar om dat voor elkaar te krijgen, moeten veel partijen samenwerken. Ziedaar de gedachte achter Lifestyle4health, of het Nederlands Innovatiecentrum voor Leefstijlgeneeskunde, dat het Leiden University Medical Center en TNO twee jaar geleden oprichtten. Hanno Pijl, een van de initiatiefnemers, vertelt over de stand van zaken.
Verbetering van levenskwaliteit voor miljoenen mensen
Alleen al vele duizenden mensen met diabetes type 2 kunnen met medicijnen minderen of stoppen. Bij onder meer darmziekten, hart- en vaatziekten, astma, angststoornissen, de ziekte van Crohn, de ziekte van Parkinson, chronische ontstekingen en psychiatrische aandoeningen kan de verandering van de leefstijl ook een belangrijk verschil maken.
Besparingen van vele miljarden op de zorgkosten
De mogelijke besparingen op de zorgkosten zijn moeilijk te ramen, maar bij diabetes type 2 gaat het in elk geval om een miljardenbedrag. De verbetering van de levenskwaliteit is onschatbaar.
Als leefstijlgeneeskunde meer onderdeel van de zorg wordt, wint vrijwel iedereen, constateerden Hanno Pijl, endocrinoloog en hoogleraar diabetologie aan Leiden University Medical Center (LUMC), en Ben van Ommen, programmaleider Leefstijl als Medicijn bij TNO. Beiden zijn ook lid van de raad van advies van stichting Je Leefstijl als Medicijn. Om de leefstijl meer in de medische praktijk te integreren, moet echter veel gebeuren. De zorg is daar nu nog onvoldoende op ingericht, aldus Pijl. Mede vanwege de focus op medicijnen zijn weinig zorgverleners in staat om de verbetering van de leefstijl van hun patiënt in hun werk te betrekken. Het ontbreekt vaak aan voldoende kennis en tijd.
Om de verandering te bespoedigen namen Pijl en Van Ommen het initiatief voor het platform Lifestyle4health, het Nederlands Innovatiecentrum voor Leefstijlgeneeskunde, dat twee jaar geleden door het LUMC en TNO werd opgezet. Stichting Je Leefstijl Als Medicijn is partner van het platform.
Wat zijn de ambities?
Pijl: “We doen onderzoek en willen nieuwe leefstijlinterventies voor chronische ziekten ontwikkelen. Daarnaast willen we mensen die al over effectieve interventies beschikken helpen om daarmee voet aan de grond in de zorg te krijgen. Bovendien willen we in samenwerking met anderen zorgverleners en patiënten voldoende voorlichting bieden zodat ze ziekten met het verbeteren van de leefstijl kunnen bestrijden. Waar we uiteindelijk naartoe willen is een herstructurering van de zorg voor chronisch zieke mensen. Om dat voor elkaar te krijgen moeten veel partijen samenwerken, zoals zorg- en kennisinstellingen, de overheid, het bedrijfsleven, patiëntenverenigingen en verzekeraars. Het platform moet die samenwerking ondersteunen.”
Wie is de doelgroep?
“Uiteindelijk gaat het om de mensen met chronische ziekten in Nederland. Dat is meer dan de helft van de volwassen bevolking. Om hen te bereiken richten we ons op professionele doelgroepen zoals zorgprofessionals en bedrijven. Eigenlijk iedereen die iets met leefstijl in de zorg wil.”
Jullie zijn twee jaar bezig. Hoe is de respons tot nu toe?
“We hebben heel veel enthousiaste reacties gehad. Er was veel interesse van kennisinstellingen, patiëntenverenigingen, de media en veel andere organisaties. Waar we nu tegenaan lopen is dat organisaties mee willen doen, maar meer onderdeel van het proces willen zijn. Aanvankelijk is het beeld ontstaan dat het platform een LUMC- en TNO-feestje is. Dat is absoluut niet de bedoeling. Het moet een nationaal platform zijn, wat inhoudt dat andere organisaties kunnen meebesturen. Daar zijn we nu mee bezig.”
Waarop ligt de nadruk, op kennis en onderzoek of op voorlichting?
“We richten ons op beide. Bij zorgprofessionals en het grote publiek is nog weinig bekend over de mogelijkheden van leefstijlverandering. In ons werk speelt vooral onderzoek een hoofdrol. Onze ideeën over de bijdrage van leefstijlinterventies willen we in de praktijk brengen en tot zelflerend experiment maken. Daarbij onderzoeken we wat het beste werkt en waar verbetermogelijkheden te vinden zijn. Met het publiceren van de resultaten kunnen we onze claims over de effectiviteit van leefstijlinterventies onderbouwen, zodat onze argumenten naar partners en overheden om er verder in te investeren sterker worden.”
Een herstructurering van de zorg klinkt als een stevige ambitie. Wat kunnen jullie doen om het proces te versnellen?
“We hebben subsidie toegekend gekregen van ZonMw. Dat biedt ons de mogelijkheid verder te bouwen. De zorg veranderen is inderdaad een enorme opgave. Maar we beginnen stapsgewijs, door een soort proeftuinen in te richten. De eerste daarvan komt in Den Haag. Van daaruit werken we verder.”
Wat kunnen we ons daarbij voorstellen?
“Als eerste stap zijn we bezig met een project voor mensen met diabetes type 2. Als mensen die ziekte ontwikkelen spelen verschillende leefstijlaspecten een rol. Ze reageren bovendien verschillend op bepaalde voedingsstoffen. Dat maakt dat een zo persoonlijk mogelijk advies nodig is. We geven de patiënten een doos met eenvoudige hulpmiddelen om waardes bij te houden zoals van hartslag, gewicht, voeding en beweging, die aan hun bloedglucose te koppelen zijn. Op basis van de waardes kan met behulp van kunstmatige intelligentie het beste advies worden gegeven.
Met voldoende onderzoeksdata over de effectiviteit van leefstijlinterventies bij diabetes type II hebben we een sterk verhaal naar overheden en andere belangstellenden. Dan is de stap om hetzelfde bij andere chronische ziekten te laten zien, niet zo groot meer.”
Meer informatie: lifestyle4health.nl
Stichting Je Leefstijl Als Medicijn is partner van Lifestyle4Health, zie: https://lifestyle4health.nl/stichting-je-leefstijl-als-medicijn-partner-van-het-nederlands-innovatiecentrum-voor-leefstijlgeneeskunde/
